Rhaglen, penderfyniadau a chofnodion

Derbyn unrhyw ymddiheuriadau am absenoldeb.

Derbyniwyd ymddiheuriadau gan y Cynghorwyr Craig ab Iago, Louise Hughes, Annwen Hughes, Dewi Jones, Elwyn Jones, June Jones, Huw Wyn Jones, Nigel Pickavance a Gareth A. Roberts

Bydd y Cadeirydd yn cynnig y dylid llofnodi cofnodion y Cyfarfod Blynyddol o’r Cyngor a gynhaliwyd ar 9 Mai, 2024 fel rhai cywir.

Llofnododd y Cadeirydd gofnodion y cyfarfod blaenorol o’r Cyngor a gynhaliwyd 9fed o Fai 2024 ar fel rhai cywir.

Derbyn unrhyw ddatganiadau o fuddiant personol.

Ni dderbyniwyd unrhyw ddatganiadau o fuddiant personol.

Derbyn unrhyw gyhoeddiadau gan y Cadeirydd.

Nodwyd bod y Cyngor yn dymuno cofio am bawb o fewn cymunedau’r sir oedd wedi colli anwyliaid yn ddiweddar.

Ymdawelodd y Cyngor fel arwydd o barch a choffadwriaeth.

Nodwyd bod sawl aelod o’r Cyngor wedi bod yn anhwylus yn ddiweddar a dymunwyd adferiad llwyr a buan i bob un ohonynt.

Llongyfarchwyd pawb o Wynedd a fu’n llwyddiannus yn Eisteddfod yr Urdd Maldwyn yn ddiweddar, ac yn arbennig i Lois Medi William o Benrhosgarnedd, Prifardd yr  Eisteddfod. Yn ogystal, llongyfarchwyd Medi Harris o Borth y Gest sydd wedi ei dewis i sgwad nofio Gemau Olympaidd Paris 2024.

Llongyfarchwyd yr Aelodau Seneddol a etholwyd yn yr Etholiad cyffredinol yn ddiweddar a diolchwyd i staff y Cyngor, ac eraill a fu ynghlwm â’r holl waith yn ystod yr Etholiad.

Dymunwyd pob hwyl i Glwb Pêl-droed y Bala a Chlwb Pêl-droed Caernarfon oedd yn chwarae yn un o gystadlaethau pêl droed Ewrop - Caernarfon am y tro cyntaf erioed.

Nodi unrhyw eitemau sy’n fater brys ym marn y Cadeirydd fel y gellir eu hystyried.

Dim i’w nodi.

Ystyried unrhyw gwestiynau y rhoddwyd rhybudd priodol ohonynt o dan Adran 4.18 o’r Cyfansoddiad.

(Cyhoeddwyd atebion ysgrifenedig yr Aelodau Cabinet i’r cwestiynau ymlaen llaw.)

(1)       Cwestiwn Y Cynghorydd Jina Gwyrfai

Pa fonitro a wneir o’r stoc tai cymdeithasol sydd dan reolaeth yr Asiantaethau Tai ar ran Cyngor Gwynedd  i sicrhau’r defnydd mwyaf effeithiol i’n trigolion a chymunedau? Yn benodol, pa ystadegau sydd ar gael i nodi

i)             Tan-feddiant  (un person mewn tŷ 3 neu 4 llofft)

ii)            Gor-feddaint  (teulu (rhiant/rhieni a dau blentyn neu ragor) mewn eiddo  dwy lofft gyda’r plant mewn oed I gael llofft ei hunain oherwydd amodau cyfreithiol oed/rhyw)

iii)           Absenoldeb tenant (rhywun sy’n talu rhent ond nad yw’n byw yn yr eiddo’n barhaol)

iv)           Cyfnewid tŷ trwy hysbysebu am ‘houseswap’ preifat

Ateb – Arweinydd y Cyngor, Y Cynghorydd Dyfrig Siencyn, ar ran Aelod Cabinet Tai

Yn sgil y trosglwyddiad stoc tai cymdeithasol yn 2010, nid oes gan Gyngor Gwynedd rôl nac adnodd i fonitro perfformiad y Cymdeithasau Tai sydd yn weithredol yn y sir. Mae’r rôl monitro cymdeithasau tai yn gyfrifoldeb ar Lywodraeth Cymru trwy’r Fframwaith Rheoleiddiol ar gyfer Cymdeithasau Tai sydd wedi’u cofrestru yng Nghymru.

Er fod gan y Cyngor gyfrifoldeb dros weithredu’r Polisi Gosod Tai Cyffredin ac yn gyfrifol am y Gofrestr Dai ar ran y Bartneriaeth Tai, mae’r materion a godir gan yr Aelod yn faterion gweithredol sy’n llwyr o fewn rheolaeth y cymdeithasau tai unigol. Fodd bynnag, mae gan y Cyngor drefniadau cadarn trwy’r Bartneriaeth Dai i hwyluso cydweithio er mwyn cynyddu’r cyfleoedd i drigolion Gwynedd gael mynediad at dai fforddiadwy, ac mae’r Adran Tai ac Eiddo eisoes wedi ysgrifennu yn ffurfiol at y cymdeithasau tai i ofyn am yr wybodaeth.

Cwestiwn Atodol Y Cynghorydd Jina Gwyrfai

A ydych chi’n derbyn fod y materion hyn yn achosi loes creulon a rhwystredigaeth i’n pobl ni,  yn cael effaith negyddol ar ein cymunedau ac yn achos y ‘houseswaps’ yn niweidiol i’r yr iaith Gymraeg? Os felly, sut gall y Cyngor, ar ôl derbyn y data priodol, ddylanwadu/cydweithio  ar y Bartneriaeth Tai a gwella’r sefyllfa anfoddhaol bresennol,  gan sicrhau defnydd effeithiol o’n stoc tai prin?

Ateb – Arweinydd y Cyngor, Y Cynghorydd Dyfrig Siencyn, ar ran Aelod Cabinet Tai

Er nad yn cytuno gyda'r datganiad cyntaf gan nad oes tystiolaeth benodol ar hyn o bryd yn ôl y Gwasaneth Tai sydd yn cydfynd â sail y pryderon, nododd yr Arweinydd, ei fod yn ymwybodol bod rhwystredigaeth oherwydd bod gan y Cyngor rhestr aros hirfaith a hynny yn broblem sylweddol i Cyngor Gwynedd fel sawl Cyngor arall. Fodd bynnag, nododd bod cais wedi ei wneud i’r Partneriaid, nid yn unig yn gofyn iddynt gyflwyno’r wybodaeth sydd wedi ei gynnwys yn y cwestiwn gwereiddiol, ond hefyd i ymchwilio i mewn i'r sefyllfa i ymateb yn y ffordd mwyaf priodol ar sail y dystiolaeth. O safbwynt tanfeddianu a gorlenwi, nodwyd bod Polisi Gosod Tai Cyffredinol y Cyngor yn gosod blaenoriaethau ar gyfer dyrannu eiddo cymdeithasol yn y sir a bod  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 6.

Cyflwyno adroddiad Arweinydd y Cyngor.

PENDERFYNIAD

Mabwysiadu’r Cynllun Asedau 2024-2034 yn unol ag argymhelliad y Cabinet ar 11eg Mehefin 2024 ac i gynnwys:

• Y symiau ariannol a argymhellir yn atodiad 1 o’r adroddiad
• Dadymrwymo'r symiau ariannol sydd yn y Cynllun Rheoli Asedau presennol
• Y Cabinet i flaenoriaethu a phenderfynu ar ddyraniad cyllidol a) cynnal a chadw rhaglenedig a’r adeiladau b) y wedd nesaf o brosiectau i foderneiddio ysgolion, petai adnodd cyfalaf ychwanegol yn cael ei adnabod yn y dyfodol.

Cyn cyflwyno’r adroddiad, cymerodd Arweinydd y Cyngor y cyfle i longyfarch yr Aelod Seneddol Liz Saville Roberts ar fuddugoliaeth sylweddol yn yr etholiad cyffredinol; ar lwyddiant gwych Llinos Medi ar ei phenodiad yn Aelod Seneddol Môn, ac i Catrin Wager (cyn aelod Cabinet) ar ei pherfformiad gwych yn etholaeth Aberconwy.

          Cyflwynwyd adroddiad gan Arweinydd y Cyngor yn gofyn i’r Cyngor fabwysiadu Cynllun Asedau 2024-34 yn unol ag argymhelliad y Cabinet, 11 Mehefin 2024. Eglurwyd bod y Cyngor yn derbyn grant cyfalaf gan Lywodraeth Cymru yn flynyddol i’w ddefnyddio ar gyfer blaenoriaethau rheoli asedau, megis adeiladau, ffyrdd, cerbydau, technoleg gwybodaeth ac offer sydd yn hanfodol ar gyfer darparu’r gwasanaethau gorau posib i bobl Gwynedd. Yr adroddiad felly yn rhagrybudd o’r sefyllfa ariannol - yn amlygu bwlch sylweddol yn yr hyn sydd ei angen ar hyn sydd ar gael i’w wario gyda’r adnoddau sydd ar gael at ddibenion cyfalaf yn annigonol ac yn debyg iawn i sefyllfa refeniw'r Cyngor (trafodaethau ar gyllideb refeniw eisoes wedi dechrau ymysg y Penaethiaid ac aelodau’r Cabinet i ystyried sut i weithredu o fewn cyllideb). Er hynny, llwyddwyd i gyfarch rhai pethau elfennol a chlustnodi arian ar gyfer prosiectau sydd wedi eu blaenoriaethu. Diolchwyd i’r Prif Weithredwr a’i dîm am arwain ar y gwaith a chynnal proses oedd yn cynnwys ymgynghori gydag Aelodau.

          Cyhoeddwyd bod cadarnhad gan Llywodraeth Cymru am gyllid ar gyfer prosiect Penrhos -  yn newyddion i’w groesawu sy’n galluogi’r bwrw ymlaen gyda chynllun gwych sydd yn ymateb i wir anghenion pobl sydd angen gofal yn ardal Pwllheli.

Cyfeiriwyd at rai o’r cynlluniau sydd wedi eu hadnabod ynghyd a rhai cynlluniau sydd heb adnodd ar hyn o bryd, ond y byddai’r sefyllfa yn cael ei adolygu’n barhaus.

Ategodd y Prif Weithredwr, er diffyg cyfalaf, nad oedd diffyg ymdrech i ddarparu gwasanaethau er bod y gofynion yn uchel a’r adnodd yn isel. Amlygodd y byddai’r grant cyfalaf craidd yn parhau ar yr un lefel - £6.6miliwn y flwyddyn, ac na fydd modd cyflawni cymaint gyda’r adnodd craidd o ystyried lefelau chwyddiant dros y 5 mlynedd diwethaf y mae gwerth £6.6miliwn yn 2009 gyfwerth â £4.3miliwn heddiw, sy’n lleihad o 34%.

          Diolchwyd am yr adroddiad. Rhoddwyd cyfle i’r aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau. Codwyd y materion a ganlyn:-

          Mewn ymateb i sylw am yr angen i edrych i mewn i ffigyrau poblogaeth Gwynedd (cyhoeddiad  y cyfrifiad diwethaf) o ystyried bod y swm sydd yn cael ei ariannu gan Llywodraeth Cymru yn cael ei gyfrifo yn ôl cyfanswm poblogaeth y Sir, nododd yr Arweinydd ei fod yn pryderu am y ffigwr poblogaeth a bod angen edrych ar gael ystadegau mwy cadarn i’r dyfodol.

          Mewn ymateb i sylw ynglŷn ag uwchraddio pibellau dwr i stadau tai a pham mai cyfrifoldeb y Cyngor oedd hyn, cadarnhaodd y Prif Weithredwr, oherwydd newid mewn cyfrifoldebau, nid y Cyngor fydd yn cynnal a chadw'r pibellau o hyn ymlaen, ac felly ni fydd gwariant pellach gan y Cyngor yn y maes yma a’r arian felly yn cael ei ryddhau ar gyfer gwasanaethau  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 7.

Cyflwyno adroddiad Cadeirydd y Pwyllgor Safonau.

PENDERFYNIAD

DERBYN YR ADRODDIAD

Croesawyd Mr Eifion Jones, Cadeirydd y Pwyllgor Safonau, i’r cyfarfod i gyflwyno adroddiad blynyddol y pwyllgor am 2023/24.

Nododd y Cadeirydd mai pleser oedd cyflwyno adroddiad positif gyda’r safonau yn parhau yn uchel. Ategodd bod y Pwyllgor wedi llwyddo i gryfhau trefniadau ar gyfer ymateb i’r dyletswydd arweinyddion grwpiau gwleidyddol drwy gytuno a mabwysiadu meini prawf ar gyfer mesur llwyddiant y gyfundrefn. Diolchodd i’r tri arweinydd ac i’r Swyddog Monitro am y cydweithio positif a fu wrth wneud y gwaith a diolchodd hefyd i Aelodau’r Pwyllgor am eu cefnogaeth drwy’r flwyddyn.

Ategodd y Swyddog Monitro bod ymateb i’r dyletswydd newydd yn ganlyniad o gydweithio da. Pwysleisiodd yr angen i sicrhau dealltwriaeth o’r Cod Ymddygiad a bod modd gwneud hynny drwy gynnal hyfforddiant pellach fyddai’n sicrhau bod Aelodau yn gyfarwydd â hanfodion y Cod. Amlygodd hefyd fod sedd wag ar y Pwyllgor ac anogodd Aelodau’r Cyngor i gyfeirio unigolion ymlaen i wneud cais.

Diolchwyd i Gadeirydd y Pwyllgor Safonau am ei waith yn ystod y flwyddyn.

PENDERFYNWYD derbyn yr adroddiad.

Cyflwyno adroddiad Cadeirydd y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio.

PENDERFYNIAD

DERBYN YR ADRODDIAD A NODI’R WYBODAETH

Croesawyd Mr Eifion Jones, cyn Is-gadeirydd y Pwyllgor i’r cyfarfod i gyflwyno adroddiad blynyddol y pwyllgor am 2023/24 yn absenoldeb cyn Gadeirydd y Pwyllgor am y cyfnod, Mrs Sharon Warnes.

Nododd ei bod yn bleser ganddo gyflwyno adroddiad y Cadeirydd, ar sail gofynion statudol Llywodraeth Cymru, oedd yn amlinellu sut mae’r Pwyllgor wedi mynd ati i ystyried y ffactorau anodd sydd wedi wynebu’r Cyngor dros y cyfnod ynghyd â sylwadau’r Pwyllgor ar sut mae’r Cyngor wedi ymateb yn gadarn i’r risgiau hynny. Amlygodd bod y Pwyllgor wedi cynnal eu Hunanasesiad cyntaf yn mis Ebrill 2024 a tynnwyd sylw at ganlyniadau boddhaol iawn yr hunanasesiad hwnnw.

Diolchwyd i holl Aelodau’r Pwyllgor am eu cydweithrediad ac am eu cyfraniad allweddol i waith y Pwyllgor. Diolchwyd hefyd i’r holl swyddogion sy’n cefnogi gwaith y Pwyllgor mewn modd trylwyr a phroffesiynol. Croesawyd y Cyng Ioan Thomas fel aelod newydd i’r Pwyllgor a llongyfarchwyd y Cyng Paul Rowlinson, cyn aelod o’r Pwyllgor, ar ei benodiad yn Aelod Cabinet Cyllid

Dymunwyd y gorau i Carys Edwards yn ei rôl fel Cadeirydd y Pwyllgor ar gyfer 2024/25 ac i Rhys Parry fel Is-gadeirydd y Pwyllgor ar gyfer 2024/25.

Diolchwyd am yr adroddiad.

Mewn ymateb i sylw gan y Cynghorydd Eryl Jones Williams ei fod yn siomedig  bod y Pwyllgor wedi cefnogi risg i’r Cyngor gyda DoLS a’r Pwyllgor Craffu Gofal wedi bod yn erbyn hyn ar hyd y blynyddoedd, nododd Mr Eifion Jones ei fod yn derbyn y sylw, ond amlygodd mai gwneud argymhellion yw gwaith y Pwyllgor ac nid gwneud penderfyniadau.

PENDERFYNWYD

DERBYN YR ADRODDIAD A NODI’R WYBODAETH

Cyflwyno adroddiad y Cyfarwyddwr Statudol Gwasanaethau Cymdeithasol.

PENDERFYNIAD

DERBYN YR ADRODDIAD A NODI’R WYBODAETH

Cyflwynodd y Cyfarwyddwr Statudol Gwasanaethau Cymdeithasol ei adroddiad blynyddol mewn perthynas â pherfformiad y Gwasanaethau Cymdeithasol o fewn Gwynedd yn ystod 2023/24. Trafodwyd yr elfennau hynny sydd yn bwysig i unigolion, yr hyn na all bobl fyw hebddynt a cyfeiriwyd at ymchwil a wnaed gan sefydliad PAL (Cananda) ble canfuwyd y  pum peth pwysicaf oedd yn gyffredinol i bawb. Defnyddiodd y pum maes yma fel sylfaen i’w gyflwyniad gan drafod sut roedd y Gwasanethau Cymdeithasol yng Ngwynedd yn ymateb i’r elfennau hynny – teulu a chyfeillion, cartref fy hun, cael gwneud penderfyniadau, rôl sy’n cael ei werthfawrogi mewn cymdeithas a teimlo’n ddiogel.

Yn ystod ei gyflwyniad, cafodd ffilm fer ei rhannu yn amlygu gwaith arbennig tîm y gwasanaeth anabledd dysgu sydd yn gyfrifol am drefnu a datblygu cyfleoedd gwaith. Roedd y ffilm yn cynnwys cyfweliadau gyda gweithwyr cefnogol ac unigolion oedd yn derbyn cyfleodd ynghyd ag enghreifftiau o’r gwaith da sydd yn cael ei gyflawni.

Diolchodd y Cyfarwyddwr i Marian Parry Hughes (Pennaeth y Gwasaneth Plant) ac Aled Davies (Pennaeth y Gwasaneth Oedolion) am eu gwaith. Diolchwyd hefyd i holl staff y gwasanethau gan ddiolch yn arbennig i Catrin Thomas am ei gwaith gyda Cefnogi Pobl a phob lwc iddi yn ei swydd newydd, ac i Lois Owens (Uwch Swyddog Gweithredol) am ei gynorthwyo gyda’r gwaith o baratoi’r adroddiad.

Diolchodd y Cadeirydd i’r Cyfarwyddwr am y cyflwyniad oedd yn amlygu’r gwaith da.

Ategwyd diolchiadau’r Arweinydd gan sawl aelod arall yn ogystal, a chodwyd y materion a ganlyn gan aelodau unigol:-

·         Bod llythyr oedd yn gynwysedig yn yr adroddiad oedd yn diolch am waith gofalwyr yn ysbrydoledig – diolchwyd i’r gwasaneth am eu gwaith

·         Er y gwaith da sydd yn cael ei gyflawni, nid oedd cyfeiriad at gwynion yn yr adroddiad

·         Bod dymuniad gweld cynlluniau cyfleoedd gwaith anableddau dysgu yn ymestyn i Feirionnydd (dim Arfon yn unig)

·         Bod yr adroddiad yn llawn gwybodaeth ddefnyddiol, yn onest ac yn hawdd i’w ddarllen

·         Bod angen ‘Gwynedd Oed Gyfeillgar’ ar gyfer pob oed – angen hyrwyddo hyn

·         Bod angen codi ymwybyddiaeth ac annog defnydd meddalwedd boardmaker

·         Bod yr adroddiad yn un positif er bod pwysau cynyddol ar y gwasanaethau

·         Bod angen mwy o gydweithio rhwng adrannau, ysgolion a lleoliadau gwaith i fynd i’r afael ag ymateb i’r galw cynyddol am ddiagnosis awtistiaeth (rhestr aros o ddwy flynedd). Goblygiadau costau i’r gwasanaeth yma felly angen cydweithio ar draws y gwasanaethau i ddeall y sefyllfa yn well a rhannu syniadau

·         Ymestyn diolch i waith y trydydd sector, i’r trigolion hynny yng Ngwynedd sydd yn ofalwyr di-dâl – angen gwneud mwy i’w cefnogi

·         Bod angen codi ymwybyddiaeth taliadau uniongyrchol fel modd o dderbyn gwasanaethau gofal a chymorth – esiamplau da ar draws y Sir lle mae hyn wedi llwyddo

Mewn ymateb, nododd y Cyfarwyddwr Statudol:-

·         Bod pob ymgais yn cael ei wneud i efelychu gwaith y tîm gwasaneth anabledd dysgu yn Ne y Sir a hynny mewn ymateb i'r cynnydd yn y nifer o bobl gydag anableddau dysgu (o 44 i 99)

·         Bod cyfeiriad at  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 10.

Cyflwyno adroddiad Cadeirydd y Panel Strategol Diogelu.

PENDERFYNIAD

DERBYN YR ADRODDIAD A NODI’R WYBODAETH

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Cefnogaeth Gorfforaethol, y Cynghorydd Menna Trenholme adroddiad blynyddol y Panel Strategol Diogelu 2023/24 gan nodi bod yr adroddiad yn rhoi trosolwg o’r gwaith sydd wedi digwydd gan y Panel Strategol Diogelu. Amlygodd bod polisi newydd wedi ei gymeradwyo gan y Cabinet yn Chwefror 2024 yn dilyn adolygiad o’r polisi blaenorol a luniwyd yn 2013.

          Tynnwyd sylw at bryderon yn y cynnydd mewn cyfeiriadau plant mewn gofal ynghyd a phryder am y gwasaneth DoLS sydd gyda nifer fawr yn aros am asesiad.

          Adroddwyd, er bod y panel yn canolbwyntio ar gyfrifoldebau corfforaethol sydd yn ymwneud â materion diogelu o fewn Gwynedd, eu bod yn cydweithio yn dda gydag asiantaethau a phartneriaid.

          PENDERFYNWYD

DERBYN YR ADRODDIAD A NODI’R WYBODAETH

Cyflwyno adroddiad y Pennaeth Gwasanaethau Democratiaeth.

PENDERFYNIAD

DERBYN YR ADRODDIAD A NODI’R WYBODAETH

Cyflwynodd y Pennaeth Gwasanaethau Democratiaeth ei adroddiad blynyddol oedd yn amlinellu’r gefnogaeth sydd ar gael i Gynghorwyr Gwynedd ynghyd â phrif weithgareddau 2023/24. Diolchodd y Pennaeth i Gadeirydd y Pwyllgor Gwasanaethau Democratiaeth, y Cynghorydd Dewi Owen ac aelodau’r pwyllgor a’r swyddogion o fewn y gwasanaeth sy’n rhoi’r gefnogaeth o ddydd i ddydd.

          Tynnwyd sylw at y bwletin wythnosol sydd yn rhannu gwybodaeth ynghyd a’r bwriad o wella canran mynychu hyfforddiant ymysg aelodau. Ategodd y bydd y rhaglen hyfforddiant yn canolbwyntio ar feysydd blaenoriaeth y Cyngor, fydd yn cynnwys diogelwch a gwelliannau craffu. Nododd hefyd bod safle mewnrwyd yr aelodau yn cael ei ddatblygu yn barhaus ac y byddai yn cydweithio yn agos gyda Chadeirydd presennol Y Pwyllgor Gwasanethau Democratiaeth, Y Cynghorydd Anne Lloyd Jones, i ddatblygu Newyddlen Gwasanethau Democratiaeth.

PENDERFYNWYD

DERBYN YR ADRODDIAD A NODI’R WYBODAETH

Cyflwyno Adroddiad Blynyddol Craffu.

PENDERFYNIAD         

DERBYN YR ADRODDIAD A NODI’R WYBODAETH

Cyflwynwyd Adroddiad Blynyddol y Fforwm Craffu ar gyfer 2023/24 gan y Cyng. Elin Hywel ar ran Cadeirydd y Fforwm Craffu, y Cyng. Beth Lawton. Danfonwyd dymuniadau gorau at y Cynghorydd Beth Lawton a diolchwyd iddi am ei harweiniad teg a chadarn yn y maes craffu bob amser.

  Tynnwyd sylw at y gwaith craffu a gyflawnwyd yn ystod 2023/24 gan roi sicrwydd annibynnol ar wahanol feysydd. Cyfeiriwyd at esiamplau lle gwelwyd gwahaniaethau yn sgil craffu da ynghyd a gwaith ychwanegol megis cynnal ymchwiliad craffu a grŵp tasg a gorffen a gafodd eu cyflawni yn sgil ceisiadau gan yr Aelodau. Yn ogystal, cynhaliwyd  adolygiad o’r trefniadau craffu ac adnabuwyd camau gweithredu. Yn dilyn hyfforddiant diweddar, cydnabuwyd yr angen i greu argymhellion clir a mesuradwy fydd yn eu tro yn sefydlu trefniadau mwy ffurfiol er mwyn cadw golwg ar effaith craffu. 

Diolchwyd i’r Swyddogion am eu cefnogaeth ac am lunio’r adroddiad yn ofalus. Diolchwyd hefyd i’r Aelodau am eu dyfalbarhad i sicrhau craffu effeithiol, manwl a phwrpasol yng Ngwynedd

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau.  Codwyd y materion a ganlyn gan aelodau unigol:-

Diolchwyd i’r Cynghorydd Beth Lawton a’r Cynghorydd Elin Hywel - gwerthfawrogwyd y gwaith a gwblhawyd dros y flwyddyn.

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â Chadeiryddiaeth Pwyllgor Addysg ac Economi a chais i ystyried dilyniant Is-gadeirydd i Gadeirydd, nododd y swyddog monitro bod y trefniant presennol yn unol â'r balans gwleidyddol.

Mewn ymateb i gynnig y dylid gwahodd Cadeirydd ac Is-gadeirydd (Aelodau Lleyg y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio) i’r Fforwm Craffu, nododd y swyddog monitro, yn unol â chanllawiau CIPFA nad oedd rôl statudol o graffu gan y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio ond ategodd bod modd cyfeirio’r cynnig i’r Pennaeth Gwasanethau Democratiaeth ei ystyried.

Amlygwyd pryder gan y Cynghorydd Richard Glyn Roberts bod adroddiad Estyn (Mehefin 2023) yn amlygu bod gweithdrefnau mewnol yr Adran Addysg yn dderbyniol er yn amlwg, yn dilyn achos llys cyn-bennaeth Ysgol Friars ym Mangor, bod y sefyllfa yn dra gwahanol. Nododd bod angen ystyried trefn sydd yn herio gwybodaeth yn hytrach na gorfod derbyn y wybodaeth gerbron yn  unig.

PENDERFYNIAD

DERBYN YR ADRODDIAD A NODI’R WYBODAETH

Cyflwyno adroddiad yr Aelod Cabinet Cefnogaeth Gorfforaethol.

PENDERFYNIAD

CEFNOGI'R AMSERLEN DDIWYGIEDIG AR GYFER CYNNAL YMGYNGHORIAD AR Y BLEIDLAIS SENGL DROSGLWYDDADWY AR GYFER ETHOLIADAU CYNGOR GWYNEDD O 2027 YMLAEN

Cyflwynwyd adroddiad yr Aelod Cabinet Cefnogaeth Gorfforaethol yn gofyn i’r Cyngor gefnogi amserlen ddiwygiedig ar gyfer cynnal ymgynghoriad ar fabwysiadu sustem Pleidlais Sengl Drosglwyddadwy (PSD) ar gyfer etholiadau Cyngor Gwynedd o 2027 ymlaen. Nodwyd bod yr amserlen yn cael ei diwygio yn sgil cynnal etholiad cyffredinol yn y DU ddechrau mis Gorffennaf 2024. Amlygwyd mai amhriodol fyddai cynnal ymgynghoriad yn ystod etholiad cyffredinol ac felly gohiriwyd y broses a crëwyd amserlen amgen ar gyfer cynnal y broses.

Cyflwynwyd amserlen arfaethedig gyda bwriad o ddechrau’r ymgynghoriad 15 Gorffennaf 2024.

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau.  Codwyd y materion a ganlyn gan aelodau unigol:-

Mewn ymateb i gwestiwn sut y bydd trigolion lleol yn cael gwybodaeth am yr ymgynghoriad, nododd y swyddog monitro y bydd gwybodaeth ar gael ar wefan y Cyngor, mewn  llyfrgelloedd a gwybodaeth wedi ei rannu ymysg Cynghorau Cymuned, Dinas a Thref

Mewn ymateb i gwestiwn os oedd asesiad effaith cydraddoldeb wedi cael ei gynnal, nododd y swyddog monitro bod asesiad cydraddoldeb cychwynnol wedi ei gwblhau, ond y byddai asesiad cydraddoldeb manylach wedi ei gwblhau erbyn cyflwyno’r adroddiad terfynol i gyfarfod arbennig o’r Cyngor Llawn ar 24 Hydref 2024. Mewn ymateb i gwestiwn ategol, nododd y byddai’r asesiad yn cynnwys yr effaith ar yr iaith Gymraeg.

Mewn ymateb i gais am unrhyw ragdybiaeth o’r ardaloedd daearyddol posib fyddai’n hanfodol ar gyfer sicrhau bod cysylltiad gyda’r cynghorydd â’r ardal, nododd y swyddog monitro, mai’r statud yw creu ward gyda rhwng 3 a 6 aelod (gan dderbyn bod 3 aelod yn isel mewn ardaloedd gwledig), ond nad oedd bwriad amlygu ffiniau / gosod map oherwydd pryder y gall hynny arwain at farn fydd yn cael ei gyflwyno ar sail y ffiniau. Ategodd bod y comisiwn wedi sefydlu rhiniog o sefydlu wardiau drwy ystyried y nifer etholwyr mewn etholaeth - gall unrhyw ragdybiaeth o faint a ffurf y ward fod yn gamarweiniol.

Amlygwyd pryder drwy ymuno wardiau trefol er mwyn sicrhau ffigwr poblogaeth arwain at gamreoli gyda’r ardaloedd gwledig cyffiniol yn colli allan. A oes ystyriaeth wedi ei roi i greu wardiau newydd yn hytrach nag ymuno wardiau? Mewn ymateb nododd y swyddog monitro mai adolygiad cyffredinol o wardiau oedd dan sylw.

PENDERFYNWYD

CEFNOGI'R AMSERLEN DDIWYGIEDIG AR GYFER CYNNAL YMGYNGHORIAD AR Y BLEIDLAIS SENGL DROSGLWYDDADWY AR GYFER ETHOLIADAU CYNGOR GWYNEDD O 2027 YMLAEN

(1)  Llythyr gan Lywodraeth Cymru mewn ymateb i rybudd o gynnig y Cynghorydd Llio Elenid Owen i gyfarfod 9 Mai, 2024 o’r Cyngor yn galw am ymyrraeth ac ymchwiliad llawn gan Lywodraeth Cymru i’r penderfyniad i gau Canolfannau Ambiwlans Awyr Cymru yn Ninas Dinlle a’r Trallwng.

(2)  Llythyr gan Lywodraeth Cymru mewn ymateb i rybudd o gynnig y Cynghorydd Elfed Wyn ap Elwyn i gyfarfod 9 Mai, 2024 o’r Cyngor yn galw ar Lywodraeth Cymru i greu Deddf Eiddo.

Cyflwynwyd er gwybodaeth

1.    Llythyr gan Lywodraeth Cymru mewn ymateb i rybudd o gynnig y Cynghorydd Llio Elenid Owen i gyfarfod 9 Mai, 2024 o’r Cyngor yn galw am ymyrraeth ac ymchwiliad llawn gan Lywodraeth Cymru i’r penderfyniad i gau Canolfannau Ambiwlans Awyr Cymru yn Ninas Dinlle a’r Trallwng.

2.    Llythyr gan Lywodraeth Cymru mewn ymateb i rybudd o gynnig y Cynghorydd Elfed Wyn ap Elwyn i gyfarfod 9 Mai, 2024 o’r Cyngor yn galw ar Lywodraeth Cymru i greu Deddf Eiddo.